Co to za studia?

Europejskie Studia Optyki Okularowej i Optometrii (ESOOiO): czteroletnie studia I stopnia (licencjackie), które zastąpiły prowadzoną od 2009/2010 roku trzyletnią specjalność Optyka okularowa i optometria na kierunku Zastosowania fizyki w biologii i medycynie.

ESOOiO to samodzielny kierunek studiów na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwsi studenci rozpoczęli kształcenie na tym kierunku w roku akademickim 2016/2017. Są to czteroletnie studia I stopnia o profilu praktycznym i jednocześnie  pierwsze studia licencjackie w Polsce, zaprojektowane zgodnie ze standardami Europejskiej Rady Optometrii i Optyki (ECOO), których ukończenie prowadzi do zdobycia pełnych kwalifikacji zarówno optyka okularowego jak i optometrysty. W programie przewidziane są trzy miesięczne praktyki zawodowe, a zajęcia na IV roku to przede wszystkim zajęcia o charakterze klinicznym. Optometrysta jest specjalistą wykonującym zawód należący do grupy zawodów paramedycznych i zajmuje się przede wszystkim pomiarem i korygowaniem wad wzroku. Kierunek ESOOiO przeznaczony jest dla osób uzdolnionych w zakresie nauk przyrodniczych i ścisłych, mających predyspozycje do pracy samodzielnej, wymagającej dużej odpowiedzialności oraz łatwości w nawiązywaniu kontaktów z pacjentami.

Po ukończeniu studiów absolwent otrzymuje tytuł licencjata.

Dlaczego warto wybrać ESOOiO?

Nowoczesne metody stosowane do oceny stanu zdrowia narządu wzroku i do korekcji wad wzroku, takie jak mikroskopia konfokalna, optyczna tomografia koherencyjna (OCT), optyka adaptywna, optyka rastrowa (pixel optics) czy chirurgia refrakcyjna,  wymagają by absolwent posiadał interdyscyplinarne wykształcenie wyższe obejmujące nie tylko przedmioty kierunkowe lecz również elementy nauk medycznych, fizyki, biochemii i biofizyki  w zakresie wynikającym z zadań zawodowych współczesnego optyka okularowego i optometrysty.

ECOO definiuje optykę okularową i optometrię jako specjalności wymagające określonego pensum kształcenia zawodowego na poziomie wyższym (http://www.ecoo.info/about-optics-and-optometry/). W Polsce, obok Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego,  studia wyższe na poziomie licencjatu, obejmujące kształcenie optyka okularowego i/lub optometrysty są oferowane przez m.in.: Politechnikę Wrocławską, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Śląski. W porównaniu z innymi krajami europejskimi jest to skromniejsza oferta dydaktyczna (w Hiszpanii studia optyczno-optometryczne prowadzi 11 uniwersytetów) i w konsekwencji niewielka liczba dobrze wykształconych optyków i optometrystów prowadzi działalność zawodową. Powoduje to, że lekarze okuliści obciążeni są nie tylko diagnozowaniem i leczeniem chorób oczu, lecz także wykonywaniem pomiarów niezbędnych do wystawienia recepty okularowej, do których to czynności ich wiedza optyczno-optometryczna jest często niewystarczająca, a specjalistyczna wiedza medyczna jest wykorzystywana w niewielkim stopniu. Szacuje się, że w Polsce jedynie co czwarta recepta okularowa wystawiana jest przez optometrystę. Ma to negatywny wpływ zarówno na dostępność medycznej opieki okulistycznej jak i  na dostępność i poziom usług optycznych i optometrycznych. Wśród specjalistów panuje powszechna opinia, że znaczna część społeczeństwa polskiego ma źle skorygowane lub w ogóle nieskorygowane wady wzroku.

Celem ESOOiO jest przygotowanie absolwentów do wykonywania zawodów optyka okularowego i optometrysty zgodnie ze standardami ECOO. W szczególności absolwent będzie przygotowany do samodzielnego prowadzenia warsztatu okularowego i gabinetu optometrycznego oraz współdziałania z ortoptystką w zakresie rehabilitacji wad widzenia obuocznego i z lekarzem specjalistą w przypadku rozpoznania lub podejrzenia schorzeń organicznych. Absolwent będzie także przygotowany do upowszechniania w społeczeństwie wiedzy na temat profilaktyki i higieny narządu wzroku.

Kształcenie w zawodach optyk i optometrysta powinno przyczynić się do poprawy dostępności usług optyczno-optometrycznych. Należy bowiem mieć na uwadze fakt, iż liczba optometrystów w Polsce przypadających na 10 tys. mieszkańców należy do najniższych w Europie (Rys. 1).

Rys. 1. Liczba optometrystów na 10 tys. mieszkańców.

Widzimy, że spośród krajów europejskich zrzeszonych w ECOO jedynie Słowenia, Bułgaria i Serbia mają mniej optometrystów na 10 tys. mieszkańców niż Polska. Powyższe dane wskazują, że optometrysta to zawód, który jeszcze przez wiele lat będzie bardzo poszukiwany na polskim rynku pracy.

Różnice programowe pomiędzy ESOOiO  i wcześniejszą specjalnością Optyka okularowa i optometria na kierunku Zastosowania fizyki w biologii i medycynie

• ESOOiO trwają 8 semestrów tj. o 2 semestry dłużej niż studia na kierunku Zastosowania fizyki w biologii i medycynie.
• Na ESOOiO wiodącą tematyką jest optometria, natomiast na likwidowanej specjalności blok przedmiotów optometrycznych i optyka okularowa są reprezentowane w programie studiów w tym samym stopniu.
• Program ESOOiO jest zgodny ze standardem opracowanym przez ECOO (http://www.ecoo.info/wp-content/uploads/2012/10/5-Learning-Outcomes-and-Syllabus.pdf). Zgodności tej pozbawiona była Optyka okularowa i optometria, gdyż kształcenia, zgodnego z tym standardem, nie da się zrealizować w trakcie studiów trzyletnich.
• Przedmioty, które są w programie ESOOiO, a których nie było w programie specjalności trzyletniej to: makromolekuły w procesie widzenia, wstęp do optyki fourierowskiej, optometria geriatryczna i słabowidzenie, farmakologia oczna, sygnały bioelektryczne, optometria pediatryczna, metody statystyczne w epidemiologii, kliniczne aspekty badania refrakcji, ortoptyka i ćwiczenia wzrokowe, laboratorium biofizyki widzenia oraz English in eye health care.

Człon „Europejskie” w nazwie kierunku jest odzwierciedleniem faktu iż proponowany program studiów ma schemat odmienny od schematu przyjętego w innych polskich uczelniach, charakteryzującego się tym, że kwalifikacje zawodowe optyka okularowego nabywane są w trakcie trzyletnich studiów I stopnia, a kwalifikacje optometrysty w trakcie dwuletnich studiów II stopnia. Zgodnie ze standardem ECOO kwalifikacje optometrysty i optyka okularowego nabywane są w trakcie czteroletnich studiów I stopnia. Ten model kształcenia optyków okularowych i optometrystów przyjęły m.in. Austria, Belgia, Niemcy, Irlandia, Włochy, Węgry, Holandia, Norwegia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Serbia, Portugalia i Wielka Brytania. Tylko niektóre spośród wyżej wymienionych krajów oferują studia II stopnia (magisterskie) z optometrii, przy czym studia te nie dają dodatkowych uprawnień zawodowych. Są one poświęcone głównie poznaniu metod badawczych optometrii i podejmują je przede wszystkim ci, którzy chcą poświęcić się karierze naukowej.

W Hiszpanii mamy zawód zunifikowany optyk-optometrysta. Proponowane studia najbliższe są modelowi hiszpańskiemu, gdyż przygotowują absolwenta do wykonywania zarówno zawodu optyka okularowego jak i optometrysty. Jednak określenie zawodu absolwenta jako optyk-optometrysta byłoby niezgodne z obowiązującą w Polsce klasyfikacją zawodów.

Przyjęcie programu kształcenia zgodnego ze standardami ECOO stworzy możliwość akredytacji poszczególnych przedmiotów lub całego programu przez Radę. Ułatwiłoby to absolwentom otrzymanie Europejskiego Dyplomu Optometrii (http://www.ecoo.info/european-diploma/). W przypadku akredytacji całego programu Europejski Dyplom Optometrii jest przyznawany bez zdawania egzaminu, a w przypadku akredytacji poszczególnych przedmiotów, absolwent jest zwolniony ze zdawania egzaminu z akredytowanych przedmiotów.

Gdzie jeszcze można znaleźć informacje na temat ESOOiO?

Rejestracja kandydatów i zasady rekrutacji: http://irk.uw.edu.pl

Wydział Fizyki UW: http://www.fuw.edu.pl

Plan studiów i spis efektów kształcenia

KONTAKT:  Dr hab. Jacek Pniewski, e-mail: j.pniewski@uw.edu.pl